Klassieke muziek in New England

"We hebben nog twee minuten om het eerste deel te repeteren." Richard Pittman, dirigent van de New England Philharmonic in Boston (VS), benut elke seconde van de wekelijkse repetitie. Hij moet wel, want er zijn slechts zes repetities om het nieuwe programma in te studeren.

In de nieuwe wereld zijn nog veel orkesten die klassieke muziek maken. En in Boston helemaal. Er zijn talloze amateurorkesten, waarvan twee orkesten net als het PSO: volunteer orchestras met een mix van professionals, studenten en amateurs. Het ene orkest, the Boston Philharmonic, speelde dit najaar Mahler 4. En het andere, het New England Philharmonic (NEP) speelde de eerste uitvoering in Boston van Schuller's Vertige d'Eros.

Huiscomponist In de overvolle orkestenmarkt probeert het NEP zich te onderscheiden door de programmering. Het orkest speelt een 'innovatieve mix van nieuwe, onbekende en gevestigde orkestwerken'. Per concert staat er een hedendaags, veelal Amerikaans werk op de lessenaar. Dat levert trouwens regelmatig een onderscheiding op voor Adventurous Programming en (veel belangrijker) subsidies. Het orkest heeft een Composer In Residence, zeg maar een huiscomponist, die regelmatig een nieuwe compositie aanlevert. Dezelfde man zit ook in de jury van het Call for Scores programma: een compositiewedstrijd die jaarlijks meer dan 300 inzendingen van over de hele wereld oplevert. En daarnaast is er de Young Artist Competition, een concours voor lokale talenten waarvan de winnaar met het orkest mag optreden.

Al met al een vol programma, zodat er weinig ruimte over blijft voor een Brahms symfonie. En dat is jammer, want in Boston zijn wel veel orkesten, maar weinig strijkers. Het blijkt dat de meeste violen toch liever Brahms zagen dan hun hoofd breken over moeilijke, eigentijdse ritmes, want het NEP kan moeilijk volunteer strijkers vinden. Daardoor zitten er op de gemiddelde repetitie meer koperblazers dan eerste violen. Misschien moet het NEP zich anders profileren zoals een ander orkest in Boston adverteert met 'het orkest met de meeste en aantrekkelijkste vrijgezellen van New England'!

Consumpties Na een zenuwslopende auditie (niks eerst gezellig meerepeteren, gelijk auditeren) speel ik ook in het NEP mee. Een Amerikaans orkest verschilt niet zoveel van een gemiddeld Nederlands orkest. Ook hier gelden de universele orkestwetten dat je op het allerlaatste moment op de repetitie dient te verschijnen, en pas partijen instudeert vlak voor het concert.

Wat wel opvallend is dat in een land waarin iedereen veel en continue eet en drinkt, er geen pauze-cultuur is. Er is een korte pauze, maar geen koffie! Bij toerbeurt neemt een orkestlid wat frisdrank mee, dat gehaast achterover geslagen wordt. En ook bij de concerten wordt nauwelijks geconsumeerd in de pauze, datzelfde geldt ook voor beroepsorkesten.

Binnendruppelen Veel orkesten betekent veel concerten. Op de avond van ons eerste concert waren er vier andere symfonische concerten in Boston! Daarom was men al heel blij met onze 125 bezoekers. Gelijktijdig was het concert van het wereldberoemde Boston Symphony Orchestra natuurlijk uitverkocht. Het is erg moeilijk om in de weekends kaartjes voor de club van Seiji Ozawa te krijgen. Maar ook een 'provinciaal'orkest als het Rhode Island Philharmonic in Providence (waar ik nu woon) krijgt een zaal van 2000 plaatsen vol. En dat terwijl de toegangsprijs een niet zuinige 40 dollar bedraagt!

De concerten zijn wel informeler dan in Nederland. Voor aanvang druppelt het podium langzaam vol met muzikanten die nog wat loopjes oefenen. Zelfs de dirigent loopt rond om nog wat aanwijzigingen te geven. Om 8 uur heet de General Manager het publiek welkom, waarna de dirigent nog iets over de stukken vertelt. En bij het NEP zijn er na afloop free food and drinks voor orkest én publiek, waarbij de dirigent rondloopt om vragen van bezoekers te beantwoorden.

Woordenboek Ondanks de vele concerten op dezelfde avond kreeg het NEP wel een recensie in de Boston Globe. "The performance was committed, sonorous, confident." Ik heb mijn woordenboek uit de kast moeten halen en collega's moeten raadplegen of de recensie nou wél of níet positief was. (Na een zeer lovende beschrijving van het eerste stuk): "The rest of the program didn't really draw upon conductor Richard Pittman's sterling end well-attested virtues. Hindemith's "Mathis der Maler" Symphony, which can usually take some rhetorical harrumphing and roughin up, didn't get it. (...) A thought: In 1945, neither work could have emerged so smooth, so noncommital as here." De meningen zijn verdeeld of we nu blij moeten zijn of niet...

Studeren Blijft de vraag waarom het NEP maar zes tot acht repetities per programma heeft. Het seizoen loopt slechts van september tot april, en elke twee maanden is er een concert. Aan het begin van het seizoen staat al keurig vast welke programma's gespeeld gaan worden. Het orkest geeft een brochure uit en bezoekers kunnen een jaarabonnement op het NEP nemen. Heel professioneel georganiseerd dus, maar voor de orkestleden betekent dat flink doorwerken en thuis studeren! Wat ook hier elke repetitie weer gezegd wordt. "And on that note, we end this rehearsal."

door: Raoul Bonnet