Slippertjes in Japan

Een serie generalisaties over Japan die aan de individuele Japanner geen recht doen.

Nederland en Japan Japan heeft een speciale band met Nederland omdat we daar exact vier eeuwen geleden een handelspost (een gelegaliseerd zeeroversnest) vestigden op het eiland Decima bij Nagasaki. Omdat Japanners geen zeewaardige schepen hadden en omdat ze aan alle andere landen toegang weigerden was Nederland eeuwenlang het enige contact van Japan met het Westen. Bij Nagasaki staat een exacte kopie van enige tientallen Nederlandse gebouwen in Holland Village, bijvoorbeeld de Utrechtse Dom, Huis ten Bosch en Gouda's stadhuis. Desondanks blijkt dat de meeste Japanners ervan uitgaan dat een buitenlander griezelig is, uit Amerika komt, Engels spreekt en in dollars betaalt.......

Kleine verschillen met Japan Japan is alleen leuk als je je blijft verbazen over de verschillen tussen onze culturen; zo gauw je je gaat ergeren moet je er snel weggaan. Je neus snuiten en het snot in een zakdoek in je zak bewaren wordt vies gevonden, een flinke rochel is beter. Smakken en slurpen tijdens het eten wordt als een compliment aan de kok gezien. De kleding van de Japanners is zeer schoon, netjes en formeel en dat verwachten ze ook van jou, maar in de steden wordt het al meer westers. Geef nooit een fooi in Japan, want dat wordt als belediging gevoeld. Als een hogere prijs redelijk was hadden ze die heus wel gevraagd.......

Japans gezichtsverlies Veel Japanners durven geen nee te zeggen omdat het gezichtsverlies betekent. Gezichtsverlies moet je voor jou en je omgeving tegen elke prijs voorkomen. Als je de weg naar de concertzaal vraagt zal een Japanner dus waarschijnlijk, uit beleefdheid, een routebeschrijving geven, onafhankelijk of hij weet waar het is. Vermijd vragen die met "ja" of "nee" beantwoord moeten worden, want zonder gezichtsverlies is er slechts één antwoord mogelijk. Als een Japanner tijdens een gesprek "ja" zegt kan dat bijvoorbeeld ook betekenen "ja, ik luister nog", dus interpreteer het niet altijd als instemming. Het tonen van ongeduld of irritatie wordt als gezichtsverlies gezien omdat alles achter een glimlach schuil moet gaan. Een felle discussie is ook uit den boze. Hier gaan de meeste buitenlanders wel eens de fout in.....

Japanse beleefdheid Japanners zijn afwachtend en zeer beleefd, tenzij ze dronken zijn. Ze hebben bijna allemaal 4 tot 10 jaar Engels gehad op school met als handicap dat hun leraren ook geen Engels spraken. Ze durven geen fouten te maken omdat dat als gezichtsverlies gezien wordt, dus vermijden ze in de praktijk elk gebruik van de Engelse taal. Bij het betreden van een winkel zegt het personeel altijd beleefd "irashaimasu" (wees welkom), hoewel in vele winkels deze beleefdheid geautomatiseerd is door een cassettebandje. In Japan is het niet beleefd om jezelf iets in te schenken in het openbaar. Schenk dus voor je medereizigers in de kroeg hun drank in, anders verdrogen zij......

Japanse gemeenschapszin Het westerse individualisme is in Japan (gelukkig) nog maar langzaam aan het doordringen. Vanouds is het een rijst verbouwend volk met grote sociale controle. De vele irrigatiekanaaltjes rond de rijstvelden werden met ieders inzet aangelegd en onderhouden. Als individu moet je immers op de anderen stroomopwaarts kunnen vertrouwen. Nog steeds is Japan een zeer veilig land waar de gemeenschap het individu beschermt. Als je een portemonnee op straat vindt doe je alles om hem terug te bezorgen aan de eigenaar, hem zelf houden is ondenkbaar! Veel geld op zak hebben is nauwelijks een risico, dus credit cards zijn weinig populair en 'flappentappers' zijn zeldzaam. Diefstal is zo zeldzaam dat het ons niet gelukt is om in Japan een inbraakverzekering af te sluiten. Die kennen ze niet......

Slippertjes in Japan Bij de deur van een traditioneel huis, tempel of hotel staan vele (te kleine!) slippers klaar. Daar moet je je schoenen (veters zijn af te raden!) uittrekken en met de slippers verder zien te sloffen. Mocht je op rijstmatten (tatami genaamd) terechtkomen, dan moeten de slippers weer uit en moet je op je sokken (zonder gaten!) verder. Speciaal geval zijn de toiletslippers. Je moet bij het toilet je slippers buiten laten staan en (fel rode of blauwe) toiletslippers aandoen. Menig buitenlander loopt na een bezoek aan het toilet voor gek met toiletslippers, die hij vergat in te ruilen na het verlaten van het toilet.....

door: Reinout Woltjer