Bedrich Smetana (1824-1884)

Het symfonisch gedicht 'De Moldau' is ongetwijfeld de bekendste compositie afkomstig van de hand van de Tsjechische componist Bedrich Smetana. 'De Moldau' is één van de zes symfonische gedichten die gezamenlijk de avondvullende cyclus 'Mijn Vaderland' vormen. Deze reeks van symfonische gedichten componeerde Smetana in de jaren 1874-79. In deze cyclus schetst hij een aantal muzikale beelden waarin hij zijn eigen persoonlijke visie omtrent zijn vaderland Tsjechoslowakije ten toon spreidt. Inspiratie hiervoor putte Smetana onder andere uit sprookjes, oude literatuur, geschiedenis en niet op de laatste plaats uit het Boheemse landschap.

In het symfonisch gedicht 'De Moldau' verheerlijkt Smetana de gelijknamige rivier die vanuit de bergen van het Boheemse woud dwars door de Bohemen en de stad Praag zich een weg baant, en zich ten zuiden van de stad M_lník verenigt met de rivier de Elbe. Tegenwoordig is het dal van de Moldau echter heel anders van uiterlijk dan ruim een eeuw geleden. Door een reeks van stuwdammen zijn stroomversnellingen en watervallen verdwenen en is er van de onstuimigheid van de rivier die Smetana inspireerde niet veel meer over.

De compositie begint met een motief in de fluiten dat Smetana zelf aanduidde met de woorden "de eerste bron van de Moldau". Al gauw sluiten de klarinetten zich hierbij aan met een gelijksoortig motief dat de "tweede bron van de Moldau" voorstelt. Deze twee sprankelende motieven leiden naar de inzet van het orkest met het zangerige, liedachtige hoofdthema dat het stromen van de rivier de Moldau weergeeft. Na enige tijd wordt dit thema onderbroken door een hoornfanfare die een nieuwe episode inleidt: een woud waarin op dat moment gejaagd wordt. Na dit jachttafereel volgt een vrolijke dans die een boerenbruiloft weergeeft. Hierna volgt een mysterieuzere episode die Smetana aanduidt met de woorden "Maneschijn, dans van de feeën". De Moldau stroomt verder en bereikt de kolkende watervallen van St. Johannes. Na de onstuimigheid van deze watervallen vervolgt de rivier zijn loop en wordt heel breed. Het hoofdmotief klinkt feestelijk en groots. De rivier bereikt het kasteel Vyšrad dat vlak voor Praag ligt en Smetana laat deze burcht door een majestueus motief tot de verbeelding spreken. Hierna stroomt de rivier verder totdat deze aan de horizon verdwijnt. De muziek sterft uit.