Jean Sibelius (1865-1957)

Finlandia behoort tot de meest gespeelde en best bekende werken van de hand van de Finse componist Jean Sibelius. De titel benadrukt het nationale karakter van Sibelius' muziek. Alhoewel de componist de muzikale tradities van de 19e eeuw voortzet, weet hij de elementen uit de Romantiek samen te voegen met typisch Finse, wat bijvoorbeeld duidelijk te horen is in zijn karakteristieke melodielijnen. In zijn symfonische gedichten refereert Sibelius vaak aan Finse geschiedenis en mythologie, die hij dan ook vaak als uitgangspunt nam voor zijn composities. Sibelius had zich tot doel gesteld een nationale muziek te scheppen die tevens voldeet aan alle eisen die aan kunstmuziek worden gesteld.

Finlandia vindt zijn oorsprong in een concrete politieke gebeurtenis. In 1899, het jaar waarin Sibelius Finlandia componeerde, voerde Rusland de politieke druk op Finland enorm op. Dit leidde in Finland tot een periode van passief verzet. In de vorm van liefdadigheidsbijeenkomsten, de zogenoemde 'persgala's', trachtte de Finse bevolking haar eigen nationale identiteit in stand te houden en te versterken. Tijdens een van deze bijeenkomsten die plaatsvond van 3 tot 5 november 1899, werden zes 'tableaux vivants' opgevoerd uit de Finse geschiedenis en mythologie, waarvoor Sibelius de muziek had gecomponeerd. In plaats van het nationale volkslied, waarmee gewoonlijk dergelijke bijeenkomsten werden afgesloten, werd het symfonisch gedicht Finlandia uitgevoerd. De boodschap en bedoeling van het werk was niet mis te verstaan. Finlandia bood een enorme mogelijkheid tot nationale identificatie, wat ertoe leidde dat uitvoeringen ervan in Finland verboden werden. Echter, buiten Finland vond het stuk zijn weg naar de concertzaal en het werd al gauw zeer populair.

Dat Finlandia de belangrijkste belichaming van de Finse nationale muziek is, komt mede door het het eenvoudige, volksliedachtige karakter. Treffende en eenvoudig onthoudbare thema's en motieven dienen de functie van dit stuk beter dan complexe en virtuoze melodielijnen. Een heldere vorm met duidelijke rustpunten en overgangen zijn belangrijker dan breed uitgesponnen en zich ontwikkelende passages. Sibelius was minder geïnteresseerd in kenmerkende Finse elementen dan in een beknopte en toegankelijke muzikale uiteenzetting. Finlandia eindigt met een enorm crescendo tot fortissimo, waarmee hij de vurige hoop van de Finse bevolking op vrijheid symboliseert.