Toelichtingen
Wagner - Walkürenritt
PSO Toelichtingen archief
Archief | Gespeelde programma's | Biografieën solisten | Gespeelde werken | Recensies

Januari/Februari 1998

Richard Wagner

Walkürenritt

Wagners grootheidswaanzin is alom bekend. Geen andere componist heeft ooit een opera-cyclus van vier aanzienlijke opera's verspreid over vier dagen gecomponeerd. Bij deze opera-cyclus Der Ring des Nibelungen klinkt na het voorspel, op de eerste dag Die Walküre.

Korte inhoud Siegmund, op de vlucht voor onbekende vijanden, valt Hundings hut binnen. Sieglinde, Hundings vrouw, vindt hem en geeft hem te drinken. Als Hunding thuiskomt, bemerkt hij dat de twee jonge mensen sprekend op elkaar lijken. Zij zijn namelijk de tweeling die de god Wotan bij een aardse vrouw verwekt heeft. Hunding daagt Siegmund uit voor een gevecht de volgende dag. Siegmund en Sieglinde beginnen liefde voor elkaar te voelen. Terwijl Hunding slaapt, wijst Sieglinde Siegmund het zwaard Nothung, dat in een boom gestoken zit, waarmee hij zich zal kunnen verdedigen. Wotan beveelt Brünnhilde, één van de negen Walküren die de doden naar het Walhalla brengen, Siegmund bij te staan in het gevecht. Fricka, Wotans vrouw en godin van het huwelijk, brengt hem op andere gedachten omdat de tweeling Siegmund en Sieglinde liefde voor elkaar hebben opgevat en daardoor echtbreuk hebben gepleegd.

Brünnhilde verkondigt Siegmund zijn intrede in het Walhalla, maar Siegmund weigert de voorstelling aan te horen. Bij het zien van zoveel liefde tussen Siegmund en zijn tweelingzus besluit Brünnhilde hem toch te beschermen. Maar Wotan grijpt in en verbrijzelt het zwaard Nothung, en Siegmund vindt de dood. Brünnhilde dwingt Sieglinde te vluchten, zodat zij het kind zal baren dat zij draagt, en geeft haar het gebroken zwaard mee. Wotan straft zijn ongehoorzame dochter Brünnhilde: zij moet op een rots slapen en zal worden gewekt door de eerste man die haar ziet. Hij staat toe dat de rots omgeven zal zijn door een vlammenzee, zodat alleen de onverschrokken held die deze vlammen kan doorbreken, haar als de zijne mag beschouwen.

Walküren Walküren vinden hun oorsprong in de noordgermaanse mythologie. Het zijn bovenna- tuurlijke vrouwen, dochters van de oppergod Wodan (Wotan), die in de strijd de helden die tot de dood bestemd zijn uitkiezen en naar het Walhalla brengen. Walhalla is de germaanse heldenhemel, het paradijs van de krijgers, gedacht als een koningshal waar de gesneuvelden samenwonen met Wodan. In Wagners Walküre komen negen Walküren voor: Brünnhilde, Gerhilde, Grimgerde, Helmwiege, Otrlinde, Roßwieße, Siegrune, Schwertleite en Waltraute. Brünnhilde speelt in deze opera echter een cruciale rol. Zij gaat tegen het bevel van haar vader Wotan in door Siegmund toch te beschermen. Echter tevergeefs. Wotan grijpt in en Siegmund sterft. Langzamerhand taant het gezag van Wotan wat aan het eind van de Ring met Die Götterdämmerung, de godenschemering, leidt tot zijn ondergang.

Walkürenritt Het voorspel van de derde acte van de Walküre mondt uit in de scherp ritmische Walkürenritt; een klankschildering van een denkbeeldige scenische gebeurtenis, die alleen filmisch gerealiseerd kan worden. De Walküren jagen te paard door de lucht. Ze zijn tot de tanden toe bewapend en verzamelen zich tenslotte op een bergrug. Over de Ritt der Walküren schreef Wagner op 14 oktober 1892 aan dirigent en componist Wendelin Weißheimer het volgende: "De Walkürenritt moet alleen door het orkest gespeeld worden, zonder zangstemmen. Het was moeilijk dit stuk er passend bij te maken; ik moest in de partituur nu eens naar voren, dan weer naar achteren grijpen. Toch is alles, zoals u zult zien, absoluut zeker geordend."

Der Ring des Nibelungen
Das Rheingold (1854) - vooravond
Die Walküre (1856) - eerste dag
Siegfried (1856-1869) - tweede dag
Götterdämmerung (1874) - derde dag


Programma's  Solisten
Recensies  Toelichtingen
door Geertje Kramer
© 1999 VHV Media Groep | Philips Symfonie Orkest, Eindhoven.