Toelichtingen
Sjostakovitsj - Symfonie Nr. 9
PSO Toelichtingen archief
Archief | Gespeelde programma's | Biografieën solisten | Gespeelde werken | Recensies

April 1986 | Thailand Tournee 2001

Dmitri Sjostakovitsj (1906-1975)

Symfonie Nr. 9 in Es grote terts Op. 70 (1945)

1. Allegro
2. Moderato
3. Presto
4. Largo
5. Allegretto

Met zijn Negende Symfonie rondt Sjostakovitsj zijn zogenaamde oorlogstrilogie af. De bombastische Zevende en sombere Achtste Symfonie had Sjostakovitsj tijdens de Tweede Wereldoorlog geschreven en met deze indrukwekkende werken gaf hij de verschrikkingen van de oorlog en het tragische menselijk lijden weer. De verwachting was dan ook dat de Negende Symfonie, voltooid vlak na het beëindigen van de oorlog, een groots, triomfantelijk eerbetoon aan het rode leger en de overwinning zou zijn. In tegenstelling tot de verwachte imposante lofzang op de overwinning, is Sjostakovitsj' Negende Symfonie ondanks de vijf delen, juist een zeer bescheiden compositie; kleinschalig, gemoedelijk en zonder pretenties. Of zoals de componist het zelf noemde "een aangenaam klein stuk".

Vlak na de voltooiing van zijn nieuwe symfonie voorspelde Sjostakovitsj: "Musici zullen dit werk graag spelen en de critici zullen het met genoegen afkraken." En inderdaad, de kritiek liet niet lang op zich wachten. In een officiële publicatie van de regering werden Sjostakovitsj en zijn symfonie verweten dat zij "faalden de ware geest van de Sovjet-burgers weer te geven". Maar ook de Westerse wereld liet zich niet onbetuigd. Na een uitvoering van de Negende Symfonie in Londen in 1946 beschreef een criticus het werk als "een toestand van intense irritatie", en was verbluft vanwege de "mengelmoes van circusmelodieën, galop ritmes en harmonische grillen". Opgemerkt moet worden dat musici inderdaad Sjostakovitsj' Negende Symfonie graag spelen, en het werk heeft zich een stevige plaats weten te verwerven onder de veelgespeelde Russische composities uit de 20e eeuw.

Sjostakovitsj Negende Symfonie is een compacte vijfdelig compositie waarvan de laatste drie delen in elkaar overgaan. Over het eerste deel schreef Ivan Martinov in zijn officiele biografie van Sjostakovitsj: "Deze muziek bevat zoveel levendigheid en gezond moreel, zo veel humor en onuitputtelijke levensvreugde, dat het lijkt alsof het geheel ontstaan is uit zonnestralen en glimlachen." Het tweede deel heeft een treurig karakter, maar zelfs die droefheid is prachtig. Het derde deel is een licht en flonkerend scherzo. In het vierde deel is er een moment van verstilling van alle feestvreugde. Het lijkt een korte terugblik op de oorlog voorafgaand aan de sprankelende feestvreugde van het slotdeel.



Programma's  Solisten
Recensies  Toelichtingen
door Geertje Kramer
© 2001 VHV Media Groep | Philips Symfonie Orkest, Eindhoven.