Robert Schumann (1810-1856)

Hoewel Siblius een Zweeds sprekende Fin was, is zijn muziek diep verankerd in het Finse gevoelsleven en zijn de sagen en mythen vaak uitgangspunten voor zijn composities geweest. De Finse staat kende hier zoveel waarde aan toe, dat Sibelius vanaf 1910 een staatssalaris ontving om zich verder uitsluitend aan het componeren te kunnen wijden. Tot zijn belangrijkste werken behoren zijn zeven symfonieën, liederen en symfonische gedichten, waarvan het succesvolle Finlandia al vijf maal door de Philips Orkestvereniging is uitgevoerd.

Schumann geniet voornamelijk bekendheid vanwege de talrijke liederen en pianowerken die hij schreef. Toch droeg hij ook de dramatische muziek een warm hart toe. Direct na het beëindigen van zijn opera 'Genoveva', waarin een vrouw de hoofdrol speelt, begon hij in aan een nieuwe dramatische compositie met deze keer een mannelijke hoofdpersoon. Als inspiratiebron nam hij hiervoor het dramatische gedicht 'Manfred' van Lord Byron.

Schumanns keuze voor juist dit gedicht van Byron is vooral gebaseerd op de innerlijke overeenkomsten tussen de hoofdpersoon Manfred en de componist. Beiden zijn geestelijk erg instabiel, beiden worden geplaagd door innerlijke tegenstrijdigheden. In het gedicht staat Manfred op een hoge berg in de Alpen. Hij voelt zich enorm schuldig vanwege het mislopen van een relatie door zijn eigen fouten. Hij twijfelt tussen het springen van de berg of het terugkeren naar huis waar hij, zo weet hij, door gekheid overvallen zal worden. Hij verwerpt echter beide vormen van zelfvernietiging.

Schumann identificeerde zich met de gevoelens van deze hoofdfiguur Manfred. Ook hij werd geplaagd door innerlijke tegenstrijdigheden en identiteitscrises. Juist omdat hij zich innerlijk zo sterk met de hoofdpersoon verbonden wist, koos hij dit gedicht om voor opvoering in het theater geschikt te maken en toon te zetten. In totaal telde de toneelmuziek bij Byrons gedicht 15 scènes. Alleen de ouverture, die het kopstuk van het werk vormt, heeft zich een vaste plaats in het orkestrepertoire weten te veroveren. In deze ouverture 'Manfred' heeft Schumann op voortreffelijke wijze de innerlijke tegenstrijdigheden van de (zijn) ziel uitgedrukt.