Toelichtingen
Rimsky-Korsakov - Scheherazade
PSO Toelichtingen archief
Archief | Gespeelde programma's | Biografieën solisten | Gespeelde werken | Recensies

Dec 61/Jan 62 | Maart 1962 | Februari 1987 | Jan/Feb 1997

Nicolai Rimsky-Korsakov (1844-1908)

Scheherazade (1880), Symfonische Suite naar 'Sprookjes uit 1001 nacht' opus 35
1. De zee en Sinbads schip
2. Het verhaal van prins Kalender
3. De jonge prins en de jonge prinses
4. Feest in Baghdad; De zee; De schipbreuk

In de winter van 1887/88 kreeg de Russische componist Rimsky Korsakov een idee een orkestwerk te schrijven gebaseerd op enkele sprookjes uit 1001 nacht. Hij componeerde de bekende symfonische suite Scheherazade waarin hij enkele van deze oosterse sprookjes heeft verwerkt. Eens, heel lang geleden, leefde Sultan Shakriar. Deze sultan was van de onbetrouwbaarheid en leugenachtigheid van vrouwen overtuigd en hij had daarom gezworen elk van zijn vrouwen nadat zij een nacht bij hem hadden geslapen, te laten doden. Toen Scheherazade aan de beurt was een nacht met de sultan door te brengen, wist zij echter haar leven te redden door de sultan met haar verhalen te boeien. De sultan stelde haar executie van dag tot dag uit.

Het eerste deel van Rimsky-Korsakovs orkestsuite Scheherazade opent met het krachtige thema van de wrede sultan. Direct daarna volgt het lieflijke, zangerige thema van Scheherazade in de soloviool. Deze jonge vrouw probeert de woede van de sultan te verminderen met haar eerste verhaal: 'De zee en Sinbads schip'. Steeds probeert de sultan Scheherazades verhaal te onderbreken, maar zij vertelt zo boeiend over het ruisende geluid van de zee en de stoutmoedige reis van Sinbad dat zij deze eerste nacht overleeft.

Druiloor en uilskuiken Tijdens de tweede nacht weet Scheherazade de aandacht van de sultan te vangen met 'het verhaal van prins Kalender'. Prins Kalender is een druiloor, een uilskuiken, een sul die op een klungelige manier allerlei avonturen beleefd. Deze avonturen zijn zo zot dat zelfs de sultan zijn lachen niet kan inhouden. Het leven van Scheherazade blijft ook deze dag gespaard.

Kleurrijke wereld De volgende nacht brengt Scheherazade de sultan met haar verhaal over 'de jonge prins en de jonge prinses' in de kleurrijke wereld van onschuldige kinderfantasiën. Alle haatgevoelens die de sultan koesterde, zijn weggevaagd. Toch geeft hij zich nog niet helemaal gewonnen en Scheherazade zal zich opnieuw moeten bewijzen.

Sultan en Sultana De laatste nacht, het vierde deel, begint met een uitbarsting van sultan Shakriars heerszuchtige machtgevoelens. Gelukkig kent Scheherazade onderhand haar meester en zij vertelt hem haar laatste verhaal: 'Feest in Baghdad; De zee; De schipbreuk'. Tot nu toe had Scheherazade de sultan geboeid, aan het lachen gebracht en milder gestemd, maar met dit verhaal wint ze uiteindelijk ook zijn hart. Hij ziet zijn eigen lot voor ogen: eenzaamheid, haat en achterdocht. De sultan besluit daarom zijn leven een nieuwe wending te geven en neemt Scheherazade tot zijn Sultana. De thema's van de sultan Shakriar en Scheherazade versmelten.



Programma's  Solisten
Recensies  Toelichtingen
door Geertje Kramer
© 1999 VHV Media Groep | Philips Symfonie Orkest, Eindhoven.