Dmitri Borissovitsj Kabalevsky (1904-1987)

In 1936 verscheen een Russische vertaling van de Franse novelle Colas Breugnon (1914) van de schrijver en muziekcriticus Romain Rolland. Al spoedig behoorde het boek tot de meest verkochte boeken in de Sovjet-Unie. Het verhaal gaat over de geliefde beeldhouwer Colas Breugnon die naast een verloren liefde en de bijbehorende intriges in onmin raakt met de Hertog van Asnois. De Hertog besluit al het werk van de beeldhouwer te vernietigen. Ook het standbeeld van de verloren geliefde van Colas wordt neergehaald en verwoest, en wel voor de ogen van de maker. Daarop besluit Colas wraak te nemen. Hij belooft de Hertog om een standbeeld van hem te maken. De Hertog voelt zich zeer vereerd en kijkt er vol verwachting naar uit. Bij de onthulling van het kunstwerk bemerkt hij pas Colas’ ware beweegreden. Het standbeeld toont de Hertog die verkeerd om op een ezel zit!

Vooral onder kunstenaars was het boek van Rolland enorm populair. Het conflict tussen de beeldhouwer Colas en de Bourgondische Hertog weerspiegelde hun eigen moeilijke verhouding met het Sovjet-staatsapparaat en Stalin. Ook Kabalevsky voelde zich door het verhaal aangesproken. Nadat hij in 1937 een toneelversie van het werk had gezien, besloot hij het als uitgangspunt voor een opera te nemen. Samen met librettist Bragin verwerkte Kabalevsky het verhaal tot een bruikbaar operalibretto waarbij ze op sommige plaatsen ver van de tekst van Rolland afweken en het stuk aan de eigen tijdgeest aanpasten. Zo worden de priester en de Hertog in de opera veel onsympathieker neergezet dan in het oorspronkelijke verhaal. Toen Rolland de opera zag, was hij zeer teleurgesteld door de grote vrijheid waarmee zijn verhaal was bewerkt. Slechts weinig van het Bourgondische karakter was bewaard gebleven. Van de muziek was hij echter wel onder de indruk vanwege de getrouwe weergave van het Franse nationale kleurenpallet.

De zwakheden in de dramaturgie bleven voor de critici ook niet onopgemerkt. Vlak na de première besloot Kabalevsky daarom de opera te herzien en het dichter bij de bedoelingen van Rolland te brengen. Dat dit niet eenvoudig was blijkt uit het feit dat hij deze herziening pas in 1968 voltooide. Gelukkig vond in de tussenliggende periode de muziek uit de opera haar weg naar de concertzaal in de vorm van een suite van symfonische fragmenten. Vooral de sprankelende ouverture werd populair door de kleurrijke, transparante orkestratie en de pittige, verrassende ritmiek.