Edvard Grieg (1843-1907)

In het begin van het jaar 1874 kreeg Grieg de opdracht om bij het bestaande toneelstuk 'Peer Gynt', van de toneelschrijver Ibsen, muziek te schrijven. Grieg nam de opdracht met beide handen aan. Ibsen gaf per acte aan hoe hij deze muziek wilde hebben. Grieg componeerde het stuk eerst voor piano waarna hij het vervolgens orkestreerde.

De eerste uitvoering van het muziekdrama 'Peer Gynt' was in 1876 in Christiana in Noorwegen en was een groot succes. Grieg was echter nog niet helemaal tevreden en heeft de muziek nog eens herzien.

Het verhaal 'Peer Gynt' is gebaseerd op een waar gebeurd verhaal uit het begin van de 19e eeuw in het Gulbrandsdal te Noorwegen. Peer Gynt is een ruw opgegroeide boerenjongen. Op een bruiloft ziet hij een meisje, Solvegj. Hij vraagt haar ten dans maar zij weigert omdat ze bang is voor zijn wilde natuur. Peer is woedend en ontvoert daarom de bruid Ingrid. Hij neemt haar mee naar z'n hut in de bergen maar stuurt haar echter na een paar dagen naar huis. Iedereen keert zich tegen Peer behalve Solvegj die van hem is gaan houden. Zij gaat dan ook naar z'n hut en wacht op hem. Peer is echter de wijde wereld ingetrokken. Solvegj blijft op Peer wachten. Uiteindelijk keert hij, helemaal gebroken, terug en sterft in haar armen.

Het karakter van Peer is vrij complex. Hij is woest, leugenachtig, vaak zwak en beschikt over een hele grote dosis fantasie. Door die fantasie raakt hij vaak in de problemen zoals bijvoorbeeld als hij op z'n zwerftocht in de woestijn het meisje Anitra ontmoet. Zij danst voor hem. Peer schaakt haar om haar schoonheid die echter alleen grof en zinnelijk is. Soms gebruikt hij zijn fantasie echter wel goed. Bijvoorbeeld als z'n moeder Aase op sterven ligt en bang is voor de dood. Peer weet haar met behulp van die fantasie gerust te stellen en ze sterft rustig.

Tijdens z'n zwerftocht belandt Peer in de grot van de bergkoning van de trollen. De koning vindt dat Peer met zijn dochter moet trouwen. Peer weigert dit. Hij wordt dan echter door de trollen aangevallen. Op dat ogenblik beginnen de kerkklokken te luiden en vluchten de trollen en stort de grot in.

De muziek die Grieg bij het toneel schreef bestaat uit 23 nummers. Een selectie hieruit verwerkte hij tot twee suites.

De hiergespeelde eerste suite bestaat uit de volgende delen:

I Ochtendgloren. Dit deel is het voorspel tot de vierde acte. Oorspronkelijk componeerde Grieg het voor de vijfde scene van deze acte waar de zon in de woestijn opkomt. Het typisch Noorse, pastorale thema wordt op Wagneriaanse wijze door Grieg verwerkt tot een climax door steeds een vollere instrumentatie te gebruiken.

II Aases dood. Dit stuk is de inleiding tot de derde acte. Ook hier is de invloed van Wagner herkenbaar. Het zeer lange crescendo en het kortere decresdendo doet denken aan het voorspel van de opera Lohengrin.

III Anitra's dans. Dit deel komt uit de zesde scene van de vierde acte. Het arabisch meisje Anitra danst een Poolse Mazurka waarin een stukje Weense wals voorkomt, alles doorspekt van Duitse chromatiek. Het thema heeft echter wel een Noors karakter.

IV In de hal van de bergkoning. Dit deel is de opening van de vierde scene uit de tweede acte. Ook hier wordt het thema door een steeds voller wordende instrumentatie op z'n Wagneriaans tot een climax verwerkt.